Leczenie uzależnienia od hazardu - jak wygląda terapia uzależnień od hazardu?

Ośrodek Terapii Vita Nova oferuje też pomoc w zakresie leczenia uzależnienia od hazardu.

Uzależnienie od hazardu należy do grupy uzależnień behawioralnych.

Charakteryzuje się irracjonalnym powtarzaniem działania co przekłada się z kolei na zaburzenie funkcjonowania w życiu codziennym. Konsekwencją patologicznego hazardu są problemy ze zdrowiem psychicznym i fizycznym. Wpływa też bezpośrednio na relacje z bliskimi.

Hazard bywa nazywany ukrytym nałogiem, ponieważ inaczej niż inne uzależnienia nie wywołuje widocznych dla otoczenia symptomów i można go dość łatwo ukryć.

O diagnozie uzależnienia od hazardu nie decyduje rodzaj uprawianej gry, lecz sposób grania, który z czasem staje się sensem życia dla osoby uzależnionej. To najczęściej prowadzi do utraty pracy, rodziny, dóbr materialnych i marginalizacji społecznej. Bez względu na ponoszone koszty nałogowy hazardzista wraca do gry i ma poczucie przymusu hazardowego grania.

W Polsce problem patologicznego uzależnienia od hazardu narasta co kompletnie nie idzie w parze ze świadomością społeczną co przekłada się na niskie statystyki osób, które zgłaszają się do ośrodków leczenia uzależnień. Ocenia się, że ponad 380 tys. osób może być uzależnionych od gier hazardowych, a około 200 tys. jest narażonych na ryzyko uzależnienia. Uważa się, że ponad 6 mln osób cierpi i doświadcza negatywnych skutków uzależnienia swoich bliskich.

Podobnie, jak w przypadku uzależnienia od alkoholu, tu również występuje mechanizm współuzależnienia rodziny, jako skutek uzależnienia członka rodziny.

Wśród osób uzależnionych są osoby w różnym wieku, ale z obserwacji wynika, że inicjacja mogąca skutkować uzależnieniem dotyka osoby w coraz młodszym wieku i wiąże się bezpośrednio z preferowanymi we współczesnym świecie metodami na spędzanie wolnego czasu oraz łatwym dostępem do nowych typów hazardu np. internetowego.

Do Gier Hazardowych Zalicza Się Między Innymi:

Ruletkę
Karty
Loterie
Gry sportowe
Kości
Wyścigi konne
Granie w sieci, w internetowym kasynie

Uzależnione są również te osoby, które grają np. jedynie na automatach. Bojąc się wysokiej przegranej, nie chodzą do kasyna i nie grają w ruletkę, pokera czy Black Jacka. Uważają, że to dopiero jest prawdziwy hazard obciążony wysokim ryzykiem finansowym.

Formy Hazardu

Badacze i specjaliści zajmujący się tym problemem klasyfikują różne formy hazardu, jako:

Hazard rekreacyjny – sporadyczny, traktowany, jako rozrywka i sposób spędzania wolnego czasu.
Hazard rekreacyjny z problemami – hazard problemowy – jest głównym źródłem relaksu i rozrywki, pojawiają się negatywne konsekwencje grania.
Hazard patologiczny – uzależnienie.

Kolejne Fazy Rozwoju Uzależnienia Od Hazardu:

Podnoszenie stawek grania, ryzykowne stawki.
Wysoki poziom zadowolenia przy wygranych, dążenie do powtórzenia wygranej, fantazje i wiara w kolejne wielkie wygrane.
Wysokie zakłady i nasila się ryzyko wysokich strat.
Znaczne pożyczki, długi.
Skupienie głównie na graniu, inne sprawy życiowe stają się marginalne.
Poczucie przymusu grania i odegrania strat.
Nasilone kłamstwa, pożyczki, oszustwa i wyłudzenia.
Utrzymująca się irracjonalna wiara, że nastąpi „wielka wygrana”, dobra passa.
Poważne problemy finansowe. Nie jest w stanie spłacić długów i poszukiwanie sposobów spłacenia długów, również w sposób nielegalny.
Separacja od bliskich.
Przeżywanie nasilonych stanów lękowych i depresyjnych, problemy z bezsennością.
Zaburzenia w sferze myślenia przejawiające się w nierealnej ocenie destrukcyjnych mechanizmów funkcjonowania.
Problemy ze zdrowiem psychicznym mają wpływ na pogarszającą się kondycję zdrowia somatycznego.
Nasilone problemy emocjonalne, rodzinne, społeczne, finansowe i prawne.
Podejmowanie ryzykownych zachowań, uzależnienie od alkoholu i środków psychoaktywnych.

Jak Wyleczyć Się Z Uzależnienia Od Hazardu?

Uzależnienie od hazardu jest uznawane za schorzenie niewyleczalne podobnie jak inne uzależnienia. Abstynencja od grania, nawet długa, nie jest dowodem na wyleczenie.

Uzależnienie od hazardu wymaga kompleksowego leczenia psychoterapeutycznego (psychoterapia indywidualna, rodzinna) i w niektórych przypadkach wymaga zastosowania psychiatrycznego leczenia farmakologicznego.

Rzadko się zdarza by osoby na pierwszych etapach rozwoju uzależnienia od hazardu decydowały się na leczenie. Zdarza się, że na tym etapie udaje się utrzymywać krótkie okresy abstynencji. Zazwyczaj jednak osoby te powracają w szpony hazardu, a nasilenie objawów wzrasta i to w dość krótkim czasie. W przekonaniu osób uzależnionych od hazardu okresy abstynencji są dowodem na to, że ma ona kontrolę nad graniem, że jeśli chce to może przestać grać. Tak jak w przypadku wszystkich innych uzależnień rzeczywistość jest zupełnie inna. Tak jak nie ma picia kontrolowanego tak też nie ma grania. Jak wspomniałam wcześniej uzależnienie od hazardu jest chorobą przewlekłą i nieuleczalną, a nawet śmiertelną, obarczoną wysokim ryzykiem samobójstwa i wycieńczeniem zdrowia fizycznego. Statystyki pokazują, że rzadko hazardziści zgłaszają się do specjalistów uzależnień. Zazwyczaj pozostając w uzależnieniu jednocześnie nieświadomie narażają się na pogłębienie choroby. Podejmują kolejne próby poradzenia sobie samemu. Owszem miewają okresy abstynencji, ale bez potrzebnych narzędzi, które mogą dostać jedynie w trakcie terapii uzależnień od hazardu, wracają do czynnego uzależnienia. Tym samym przez większość życia udowadniają sobie i otoczeniu, że nie mają żadnego problemu z uzależnieniem. W zdecydowanej większości przypadków próby skutecznego poradzenia sobie samemu z nałogiem są skazane na niepowodzenie. Podstawą do skutecznego leczenia jest nabycie świadomości zmian w funkcjonowaniu, jakie nastąpiły w skutek uzależnienia. Nabycie wiedzy o tej chorobie, umiejętność identyfikowania jej objawów oraz umiejętność radzenia sobie z nimi i umiejętność konstruktywnego radzenia sobie ze swoimi emocjami jest jedyną szansą na nowe życie. Tak, więc bez profesjonalnego leczenia i pomocy specjalisty wyjście z nałogu jest mało prawdopodobne. Podstawową, skuteczną metodą na wyjście z czynnego uzależnienia jest psychoterapia nałogowego hazardzisty.

Mózg Nałogowego Hazardzisty

Badania w dziedzinie biochemii mózgu patologicznych graczy nadal raczkują, niemniej jednak naukowcy wyciągnęli kilka istotnych wniosków. Okazuje się, że uzależnieni od hazardu narażeni są na uszkodzenie płatu czołowego, zaburzenia w funkcjonowaniu neuroprzekaźników oraz fizjologicznego pobudzenia.

Dodatkowo neuropatologia hazardu problemowego wskazuje na szlaki w mózgu związane z motywacją, układem nagrody, pamięci, uczeniem się, kontrolą, podejmowaniem decyzji i impulsywnością.

Osoby uzależnione od hazardu wykazują zaburzenia w funkcjonowaniu neuroprzekazu serotoniny. Ta dysfunkcja jest powiązana z inicjacją behawioralną, brakiem pohamowania oraz słabą kontrolą impulsów. Dodatkowo u osób uzależnionych od hazardu obserwuje się zaburzenia w funkcjonowaniu centralnego układu noradrenergicznego, który ma związek z pobudzeniem oraz kontrolowaniem impulsów. Dodatkowo układ ten powiązany jest ze skłonnością do podejmowania ryzyka, poszukiwania doznań, potrzebą adrenaliny.

Objawy Uzależnienia Od Hazardu

fascynacja hazardem, poczucie przymusu hazardowego grania, natrętna chęć zagrania. Głód hazardowy, desperacja
Nie możność powstrzymania się od grania
Spędzanie coraz większej ilości czasu na graniu.
Potrzeba grania coraz wyższymi stawkami pieniędzy.
Łamanie postanowień dotyczących grania.
Powtarzające się próby kontrolowania grania lub rezygnacji z grania kończące się nie dotrzymywaniem słowa.
Napięcie, podenerwowanie, niepokój, irytacja
Hazard staje się formą ucieczki od życia i nieprzyjemnych stanów emocjonalnych
Przeżywanie upokorzenia, wstydu, poczucia winy, złości – niska samoocena
Zaniedbywanie dotychczasowych wszystkiego co do tej pory sprawiało przyjemność na rzecz grania.(„zakopywanie talentów”)
Poczucie przymusu hazardowego grania
Fantazjowanie o „wielkich wygranych”.
Kłamstwa wobec najbliższych aby ukryć konsekwencje patologicznego hazardu.
Wchodzenie na drogę przestępczą w celu zdobycia pieniędzy na gry hazardowe
Wchodzenie w zależności emocjonalne z osobami, które udzielają wsparcia finansowego
Utrata pracy, zepsucie relacji z najbliższymi, spadek ambicji, brak rozwoju osobistego – wszystko kręci się wokół możliwości kontynuowania hazardowego grania

Jak Rozpoznać, Że Ktoś Jest Uzależniony Od Hazardu?

W terapii uzależnień posługujemy się podobnymi kryteriami rozpoznania uzależnienia od hazardu jak w przypadku innych uzależnień. Czynimy tak z prostej przyczyny. Wszyscy pacjenci uzależnieni pozostają w trzech mechanizmach chorobowych: Nałogowej Regulacji Uczuć, Rozproszonego Ja i Iluzii i Zaprzeczania. Uzależnienie za każdym razem postępuje w kierunku całkowitej degradacji społecznej zewnętrznej i wewnętrznej. Konsekwencją każdego uzależnienia może być depresja, która prowadzi do myśli, a nawet prób samobójczych. Jest wiele cech wspólnych u pacjentów uzależnionych i wystarczająco dużo argumentów na to, że jest to choroba na całe życie, którą można zatrzymać w każdej fazie.

Aby to jednak uczynić należy poddać się terapii uzależnień.

Kryteriami Dla Rozpoznania Patologicznego Hazardu Są:

Głód hazardowy – natrętna, silna, trudna do odparcia chęć zagrania.

Utrata lub poważne ograniczenie kontroli nad graniem

Zmienna tolerancja na granie – wydłużanie czasu grania, zwiększanie stawek i częstotliwości grania.

Zespół abstynencyjny – przeżywanie tzw. „moralnego kaca” po graniu.

Kontynuowanie gry, pomimo ponoszenia negatywnych konsekwencji.

Granie jest główną treścią życia.

Przyczyny Uzależnienia Od Hazardu

Oczywiście nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, dlaczego dana osoba popadła w nałóg hazardowy. Fakt, że ktoś gra w gry hazardowe nie przesądza, że będzie miał problem z uzależnieniem. Badania wskazują na pewien rodzaj czynników, które zwiększają ryzyko zachorowania na chorobę hazardową.

Czynniki Osobowościowe, Które Mogą Zwiększać Ryzyko Zachowań Hazardowych:

Niskie poczucie własnej wartości.
Wiązanie poczucia własnej wartości przez pryzmat sukcesu finansowego.
Chęć bycia kimś wyjątkowym, ważnym we własnej ocenie i innych.
Potrzeba stymulacji, pobudzenia, adrenaliny, przeżywania silnych stanów emocjonalnych dla osiągnięcia przyjemności
Skłonność do ryzyka.
Niedojrzałość emocjonalna.
Chwiejność emocjonalna
Potrzeba bycia nieustannie człowiekiem sukcesu.
Poczucie osamotnienia
Problemy w budowaniu relacji z innymi.
Przeżywanie w przeszłości lęków, objawów depresyjnych.
Nadużywanie w przeszłości alkoholu, narkotyków i leków.
Łatwość popadania w stan nudy i skłonność do pozostawania w niej do granic wytrzymałości
Problemy w radzeniu sobie ze stresem
Uciekanie w świat fantazji

Jak Wygląda Terapia Uzależnień Od Hazardu?

Samo zaprzestanie grania nie rozwiązuje problemu. Abstynencja tak jak w przypadku innych uzależnień nie jest jedynym celem terapii uzależnień. Nie jest też dowodem na uporanie się z problemem. Bywa natomiast dowodem, że mamy do czynienia z patologicznym hazardem. Abstynencja jest etapem w procesie zdrowienia i integralną częścią trzeźwego życia.

Proces terapeutyczny i zdrowienie, powinny zachodzić w kilku etapach. Każda z faz zmiany terapeutycznej, jak i czas jej trwania jest zależne od indywidualnej sytuacji pacjenta. Zlekceważenie, któregokolwiek z tych etapów może za skutkować zaburzeniem procesu zdrowienia. Bywa, że pierwsze fazy i zbudowanie wewnętrznej motywacji do zmiany trwają latami, bywa, że proces terapeutyczny należy cofnąć do poprzednich etapów z powodu powrotu do nałogowych zachowań.

W fazie wstępnej zazwyczaj hazardzista przyznaje się do grania jednocześnie negując problem hazardu. Nie ma motywacji do leczenia i silnie zaprzecza problemowi uzależnienia. Jeśli osoba uzależniona zgłasza się do ośrodka leczenia patologicznego zachowania to zwykle robi to wyłącznie pod presją otoczenia. W takim momencie proces terapeutyczny może jedynie skupiać się na psychoedukacji/ dostarczeniu wiedzy z zakresu specyfiki problemu i na tej bazie konfrontować przekonania osoby uzależnionej od hazardu z opiniami innych i skutkami grania hazardowego.

W fazie zastanowienia hazardzista zaczyna utożsamiać się z problemem swojego uzależnienia. Ma jednak wciąż problem z podjęciem decyzji o całkowitej rezygnacji z grania. Odsuwa ją od siebie. Może podjąć kolejną próbę ograniczenia grania lub mieć okresową abstynencję. Na tym etapie wzmacniamy przekonanie hazardzisty o możliwości pozytywnej zmiany wciąż uświadamiając w sposób realny jakie są skutki grania.

W fazie aktywnego przygotowania, na podstawie wniosków z poprzednich etapów pojawia się wewnętrzna motywacja do podjęcia leczenia uzależnienia. Tym samym pojawia się szansa, że pacjent utrzyma się w procesie terapeutycznym. Jedynie wewnętrzna, uczciwa motywacja i zaangażowanie może być gwarantem sukcesu w wychodzeniu z uzależnienia. Tu jest miejsce na uświadomienie osobie uzależnionej, że jest chora, i że jest to fakt nieodwracalny. Za to, że można mieć wpływ na zatrzymanie uzależnienia, ale nie można się całkowicie wyleczyć. Proces pogodzenia się z faktem zachorowania, który ma często charakter konfrontacji z iluzjami i zaprzeczeniami, i jest odczarowywaniem fałszywej perspektywy rzeczywistości hazardzisty, może trwać miesiące a nawet lata. Samoświadomość i uznanie swojej bezsilności wobec grania jest czynnikiem elementarnym. Dopiero na tej bazie w oparciu o nią można budować nową rzeczywistość.

W fazie działania podejmujemy kroki zmierzające do realnego zdrowienia. Są to pierwsze próby zmiany dotychczasowego stylu życia. Przymierzamy się do porządkowania życia każdej sferze, emocjonalnej, rodzinnej, ekonomicznej. Skupiamy się też na hierarchii wartości. Dochodzi do konieczności przeżycia przykrych stanów emocjonalnych. Utrwalamy też u pacjenta świadomość bycia chorym. Praca terapeutyczna skupia się na ocenie zdolności do panowania nad nałogiem. Konfrontujemy pacjenta z jego dotychczasowymi mechanizmami manipulacji, oszukiwania samego siebie i innych. Ogromne znaczenie ma tu proces wspierania pacjenta w jego decyzjach i działaniach.

W fazie utrwalania zmian dochodzi do procesów pozytywnego rozwoju osobowości, np. poprzez podejmowanie prób rozwiązywania rzeczywistych problemów i konfliktów, odbudowywanie starych relacji i budowanie nowych relacji społecznych choćby poprzez uczestniczenie w zajęciach grupowych przeznaczonych dla osób uzależnionych od hazardu. Pacjent w tym czasie uczy się na nowo funkcjonować w społeczeństwie i nowych dojrzałych zachowań. Trenuje asertywność i utrzymywanie zdrowej równowagi wewnętrznej. Uczy się identyfikowania własnych emocji i konstruktywnego korzystania z nich . Często hazardzista w ogóle nie posiadał wcześniej tych umiejętności a być może zostały porzucone wraz z rozwojem uzależnienia. Jednocześnie praca terapeutyczna skupia się na utrwalaniu świadomości uzależnienia, nabywaniu umiejętności rozpoznawania ryzyka nawrotu i umiejętności zapobiegania nawrotom choroby.

Faza zapobiegania nawrotom. Ryzyko powrotu do nałogu istnieje na każdym etapie procesu psychoterapeutycznego. Nauka rozpoznawania zjawiska głodu hazardowego, który przejawia się w stanach emocjonalnych, myśleniu i zachowaniu i konstruktywnego radzenia sobie z nim, aby nie powrócić do grania, jest ważną umiejętnością wzmacniającą abstynencję. Uzyskanie wysokiego poziomu kontroli nad głodem abstynenckim i abstynencją świadczą o zdrowieniu. Należy, bowiem pamiętać, że głód hazardowy osoba uzależniona nosi w sobie, niezależnie od tego jak długim jest abstynentem i jak dobrze układa się jego proces zdrowienia i jakość życia. Wypracowanie własnego przekonania w trakcie procesu leczenia, o bezpowrotnej utracie kontroli nad graniem, że „jestem uzależniony od grania i zawsze już tak będzie. Nie panuję nad graniem i nie jest ta przyjemność dla mnie”, jest kluczowe dla większego prawdopodobieństwa trwałej i stabilnej abstynencji.

Istotnym etapem w procesie zdrowienia jest etap realnej oceny strat, jakie niosło za sobą granie. Świadomość negatywnych skutków, negatywnego życiowego bilansu z powodu uzależnienia jest sednem procesu psychoterapeutycznego i wiąże się z podjęciem odpowiedzialności za swoje zachowania. Dokonywanie tego rozliczenia, powinno wiązać się zadośćuczynieniem swoim bliskim, jeśli takiego można dokonać.

Jak Pomóc Uzależnionemu Od Hazardu?

To często zadawane pytanie, które otrzymujemy w rozmowach telefonicznych od rodzin w przypadku hazardzisty, który nie ma jeszcze motywacji do leczenia czyli krótko mówiąc „nie jest gotowy” na terapię uzależnień. Z doświadczenia wynika, że warto w takich przypadkach rozpocząć pracę od terapii rodzinnej. Często terapia osób współuzależnionych, w konsekwencji której następuje zmiana zachowań rodziny odnoszą pozytywne skutki. Rodzinne interwencje terapeutyczne i konsekwentne dążenie do podjęcia leczenia przez osobę chorą, może odnieść pożądany efekt. Nawet jeśli pacjent trafi na leczenie nie zupełnie do tego gotowy i pod presją rodziny jesteśmy w stanie tak na niego wpłynąć, aby w pełni świadomie podjął decyzję o zmianie swojego życia na trzeźwe.