Leczenie uzależnienia od hazardu – jak wygląda terapia uzależnień od hazardu?

Charakteryzuje się irracjonalnym powtarzaniem działania co przekłada się z kolei na zaburzenie funkcjonowania w życiu codziennym. Konsekwencją patologicznego hazardu są problemy ze zdrowiem psychicznym i fizycznym. Wpływa też bezpośrednio na relacje z bliskimi.

Hazard bywa nazywany ukrytym nałogiem, ponieważ inaczej niż inne uzależnienia nie wywołuje widocznych dla otoczenia symptomów i można go dość łatwo ukryć.

O diagnozie uzależnienia od hazardu nie decyduje rodzaj uprawianej gry, lecz sposób grania, który z czasem staje się sensem życia dla osoby uzależnionej. To najczęściej prowadzi do utraty pracy, rodziny, dóbr materialnych i marginalizacji społecznej. Bez względu na ponoszone koszty nałogowy hazardzista wraca do gry i ma poczucie przymusu hazardowego grania.

W Polsce problem patologicznego uzależnienia od hazardu narasta co kompletnie nie idzie w parze ze świadomością społeczną co przekłada się na niskie statystyki osób, które zgłaszają się do ośrodków leczenia uzależnień. Ocenia się, że ponad 380 tys. osób może być uzależnionych od gier hazardowych, a około 200 tys. jest narażonych na ryzyko uzależnienia. Uważa się, że ponad 6 mln osób cierpi i doświadcza negatywnych skutków uzależnienia swoich bliskich.

Podobnie, jak w przypadku uzależnienia od alkoholu, tu również występuje mechanizm współuzależnienia rodziny, jako skutek uzależnienia członka rodziny.

Wśród osób uzależnionych są osoby w różnym wieku, ale z obserwacji wynika, że inicjacja mogąca skutkować uzależnieniem dotyka osoby w coraz młodszym wieku i wiąże się bezpośrednio z preferowanymi we współczesnym świecie metodami na spędzanie wolnego czasu oraz łatwym dostępem do nowych typów hazardu np. internetowego.

Do Gier Hazardowych Zalicza Się Między Innymi:

  • Ruletkę
  • Karty
  • Loterie
  • Gry sportowe
  • Kości
  • Wyścigi konne
  • Granie w sieci, w internetowym kasynie

Uzależnione są również te osoby, które grają np. jedynie na automatach. Bojąc się wysokiej przegranej, nie chodzą do kasyna i nie grają w ruletkę, pokera czy Black Jacka. Uważają, że to dopiero jest prawdziwy hazard obciążony wysokim ryzykiem finansowym.

Formy Hazardu

  • Hazard rekreacyjny – sporadyczny, traktowany jako rozrywka i sposób spędzania wolnego czasu.
  • Hazard rekreacyjny z problemami – hazard problemowy – jest głównym źródłem relaksu i rozrywki, pojawiają się negatywne konsekwencje grania.
  • Hazard patologiczny – uzależnienie.

Kolejne Fazy Rozwoju Uzależnienia Od Hazardu:

  1. Podnoszenie stawek grania, ryzykowne stawki.
  2. Wysoki poziom zadowolenia przy wygranych, dążenie do powtórzenia wygranej, fantazje i wiara w kolejne wielkie wygrane.
  3. Wysokie zakłady i nasila się ryzyko wysokich strat.
  4. Znaczne pożyczki, długi.
  5. Skupienie głównie na graniu, inne sprawy życiowe stają się marginalne.
  6. Poczucie przymusu grania i odegrania strat.
  7. Nasilone kłamstwa, pożyczki, oszustwa i wyłudzenia.
  8. Utrzymująca się irracjonalna wiara, że nastąpi „wielka wygrana”, dobra passa.
  9. Poważne problemy finansowe. Nie jest w stanie spłacić długów i poszukiwanie sposobów spłacenia długów, również w sposób nielegalny.
  10. Separacja od bliskich.
  11. Przeżywanie nasilonych stanów lękowych i depresyjnych, problemy z bezsennością.
  12. Zaburzenia w sferze myślenia przejawiające się w nierealnej ocenie destrukcyjnych mechanizmów funkcjonowania.
  13. Problemy ze zdrowiem psychicznym mają wpływ na pogarszającą się kondycję zdrowia somatycznego.
  14. Nasilone problemy emocjonalne, rodzinne, społeczne, finansowe i prawne.
  15. Podejmowanie ryzykownych zachowań, uzależnienie od alkoholu i środków psychoaktywnych.

Jak Wyleczyć Się Z Uzależnienia Od Hazardu?

Uzależnienie od hazardu jest uznawane za schorzenie niewyleczalne podobnie jak inne uzależnienia. Abstynencja od grania, nawet długa, nie jest dowodem na wyleczenie.

Uzależnienie od hazardu wymaga kompleksowego leczenia psychoterapeutycznego (psychoterapia indywidualna, rodzinna) i w niektórych przypadkach wymaga zastosowania psychiatrycznego leczenia farmakologicznego.

Rzadko się zdarza by osoby na pierwszych etapach rozwoju uzależnienia od hazardu decydowały się na leczenie. Zdarza się, że na tym etapie udaje się utrzymywać krótkie okresy abstynencji. Zazwyczaj jednak osoby te powracają w szpony hazardu, a nasilenie objawów wzrasta i to w dość krótkim czasie. W przekonaniu osób uzależnionych od hazardu okresy abstynencji są dowodem na to, że ma ona kontrolę nad graniem, że jeśli chce to może przestać grać. Tak jak w przypadku wszystkich innych uzależnień rzeczywistość jest zupełnie inna. Tak jak nie ma picia kontrolowanego tak też nie ma grania. Jak wspomniałam wcześniej uzależnienie od hazardu jest chorobą przewlekłą i nieuleczalną, a nawet śmiertelną, obarczoną wysokim ryzykiem samobójstwa i wycieńczeniem zdrowia fizycznego. Statystyki pokazują, że rzadko hazardziści zgłaszają się do specjalistów uzależnień. Zazwyczaj pozostając w uzależnieniu jednocześnie nieświadomie narażają się na pogłębienie choroby. Podejmują kolejne próby poradzenia sobie samemu. Owszem miewają okresy abstynencji, ale bez potrzebnych narzędzi, które mogą dostać jedynie w trakcie terapii uzależnień od hazardu, wracają do czynnego uzależnienia. Tym samym przez większość życia udowadniają sobie i otoczeniu, że nie mają żadnego problemu z uzależnieniem. W zdecydowanej większości przypadków próby skutecznego poradzenia sobie samemu z nałogiem są skazane na niepowodzenie. Podstawą do skutecznego leczenia jest nabycie świadomości zmian w funkcjonowaniu, jakie nastąpiły w skutek uzależnienia. Nabycie wiedzy o tej chorobie, umiejętność identyfikowania jej objawów oraz umiejętność radzenia sobie z nimi i umiejętność konstruktywnego radzenia sobie ze swoimi emocjami jest jedyną szansą na nowe życie. Tak więc bez profesjonalnego leczenia i pomocy specjalisty wyjście z nałogu jest mało prawdopodobne. Podstawową, skuteczną metodą na wyjście z czynnego uzależnienia jest psychoterapia nałogowego hazardzisty.

Mózg Nałogowego Hazardzisty

Badania w dziedzinie biochemii mózgu patologicznych graczy nadal raczkują, niemniej jednak naukowcy wyciągnęli kilka istotnych wniosków. Okazuje się, że uzależnieni od hazardu narażeni są na uszkodzenie płatu czołowego, zaburzenia w funkcjonowaniu neuroprzekaźników oraz fizjologicznego pobudzenia.

Dodatkowo neuropatologia hazardu problemowego wskazuje na szlaki w mózgu związane z motywacją, układem nagrody, pamięci, uczeniem się, kontrolą, podejmowaniem decyzji i impulsywnością.

Osoby uzależnione od hazardu wykazują zaburzenia w funkcjonowaniu neuroprzekazu serotoniny. Ta dysfunkcja jest powiązana z inicjacją behawioralną, brakiem pohamowania oraz słabą kontrolą impulsów. Dodatkowo u osób uzależnionych od hazardu obserwuje się zaburzenia w funkcjonowaniu centralnego układu noradrenergicznego, który ma związek z pobudzeniem oraz kontrolowaniem impulsów. Dodatkowo układ ten powiązany jest ze skłonnością do podejmowania ryzyka, poszukiwania doznań, potrzebą adrenaliny.

Objawy Uzależnienia Od Hazardu

  • fascynacja hazardem, poczucie przymusu hazardowego grania, natrętna chęć zagrania. Głód hazardowy, desperacja
  • Nie możność powstrzymania się od grania
  • Spędzanie coraz większej ilości czasu na graniu
  • Potrzeba grania coraz wyższymi stawkami pieniędzy
  • Łamanie postanowień dotyczących grania
  • Powtarzające się próby kontrolowania grania lub rezygnacji z grania kończące się nie dotrzymywaniem słowa
  • Napięcie, podenerwowanie, niepokój, irytacja
  • Hazard staje się formą ucieczki od życia i nieprzyjemnych stanów emocjonalnych
  • Przeżywanie upokorzenia, wstydu, poczucia winy, złości – niska samoocena
  • Zaniedbywanie dotychczasowych zajęć na rzecz grania
  • Poczucie przymusu hazardowego grania
  • Fantazjowanie o „wielkich wygranych”
  • Kłamstwa wobec najbliższych aby ukryć konsekwencje patologicznego hazardu
  • Wchodzenie na drogę przestępczą w celu zdobycia pieniędzy na gry hazardowe
  • Wchodzenie w zależności emocjonalne z osobami, które udzielają wsparcia finansowego
  • Utrata pracy, zepsucie relacji z najbliższymi, spadek ambicji, brak rozwoju osobistego – wszystko kręci się wokół hazardu

Jak Rozpoznać, Że Ktoś Jest Uzależniony Od Hazardu?

W terapii uzależnień posługujemy się podobnymi kryteriami rozpoznania uzależnienia od hazardu jak w przypadku innych uzależnień. Wszyscy pacjenci uzależnieni pozostają w trzech mechanizmach chorobowych: Nałogowej Regulacji Uczuć, Rozproszonego Ja i Iluzji i Zaprzeczania. Uzależnienie postępuje w kierunku degradacji społecznej i wewnętrznej, a konsekwencją może być depresja prowadząca do myśli lub prób samobójczych.

Kryteriami Dla Rozpoznania Patologicznego Hazardu Są:

  • Głód hazardowy – silna chęć zagrania
  • Utrata lub ograniczenie kontroli nad graniem
  • Zmienna tolerancja – wydłużanie czasu gry, zwiększanie stawek
  • Zespół abstynencyjny – „moralny kac” po graniu
  • Kontynuowanie gry mimo negatywnych konsekwencji
  • Granie jako główna treść życia

Przyczyny Uzależnienia Od Hazardu

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, dlaczego ktoś popada w nałóg hazardowy. Badania wskazują na czynniki zwiększające ryzyko zachorowania.

Czynniki Osobowościowe, Które Mogą Zwiększać Ryzyko Zachowań Hazardowych:

  • Niskie poczucie własnej wartości
  • Wiązanie wartości z sukcesem finansowym
  • Chęć bycia kimś wyjątkowym
  • Potrzeba adrenaliny i stymulacji
  • Skłonność do ryzyka
  • Niedojrzałość i chwiejność emocjonalna
  • Poczucie osamotnienia
  • Problemy w relacjach
  • Lęki i depresja w przeszłości
  • Nadużywanie substancji
  • Łatwość popadania w nudę
  • Problemy ze stresem
  • Uciekanie w fantazje

Jak Wygląda Terapia Uzależnień Od Hazardu?

Samo zaprzestanie grania nie rozwiązuje problemu. Abstynencja jest etapem w procesie zdrowienia, a terapia przebiega w kilku fazach: wstępnej, zastanowienia, przygotowania, działania, utrwalania zmian i zapobiegania nawrotom.

Faza wstępna

Hazardzista przyznaje się do grania, ale zaprzecza problemowi. Brak motywacji, działania pod presją otoczenia.

Faza zastanowienia

Osoba utożsamia się z problemem, ale nie podejmuje jeszcze decyzji o rezygnacji. Może próbować ograniczać granie.

Faza przygotowania

Pojawia się motywacja do leczenia, świadomość choroby i jej nieodwracalności.

Faza działania

Pierwsze próby zmiany stylu życia, porządkowanie spraw rodzinnych, ekonomicznych, emocjonalnych.

Faza utrwalania zmian

Rozwój osobowości, odbudowa relacji, nauka asertywności i nowych umiejętności społecznych.

Faza zapobiegania nawrotom

Nauka rozpoznawania głodu hazardowego i radzenia sobie z nim, utrzymywanie abstynencji.

Jak Pomóc Uzależnionemu Od Hazardu?

Często pierwszym krokiem jest terapia rodzinna osób współuzależnionych. Zmiana zachowań rodziny może skłonić hazardzistę do podjęcia leczenia, nawet jeśli początkowo nie jest na to gotowy.