Delirium- opis, objawy, leczenie

Delirium – opis, objawy, leczenie

Delirium, znane także jako majaczenie, to ostry i najczęściej odwracalny zespół zaburzeń świadomości, uwagi oraz zdolności poznawczych, rozwijający się w krótkim czasie – od kilku godzin do kilku dni. Chorobie towarzyszą gwałtowne zmiany w zachowaniu, myśleniu i reakcjach fizjologicznych organizmu. Jest to poważny problem kliniczny, szczególnie w środowisku szpitalnym, gdzie dotyczy 10–30% hospitalizowanych pacjentów, a wśród osób starszych – ponad połowy. Z uwagi na szybki rozwój i ryzyko groźnych powikłań, delirium wymaga natychmiastowej diagnozy i leczenia.

Rodzaje delirium – szczególne znaczenie delirium tremens

Wśród różnych odmian delirium, delirium tremens (majaczenie alkoholowe) jest szczególnie groźne. Powstaje na skutek nagłego odstawienia lub radykalnego zmniejszenia ilości spożywanego alkoholu u osób uzależnionych. Objawy pojawiają się zazwyczaj 48–72 godziny po przerwaniu ciągu alkoholowego.

  • Typowe objawy: drżenie mięśni, intensywna potliwość, dezorientacja, pobudzenie psychoruchowe.
  • Objawy psychotyczne: omamy wzrokowe i słuchowe, urojenia prześladowcze.
  • Objawy fizjologiczne: tachykardia, gorączka, wzrost ciśnienia tętniczego.
  • Ryzyko powikłań: drgawki (u ok. 25% pacjentów), zaburzenia rytmu serca, niewydolność wielonarządowa.

Przyczyny rozwoju delirium

Delirium jest stanem, który może wynikać z wielu różnych czynników. Do najczęstszych należą:

  1. Choroby somatyczne – infekcje (zapalenie płuc, zakażenia układu moczowego), udary mózgu, urazy głowy, zaburzenia metaboliczne.
  2. Substancje psychoaktywne – zatrucia lub odstawienie alkoholu, leków uspokajających, opioidów, narkotyków.
  3. Czynniki środowiskowe – izolacja, brak snu, hałas, brak orientacji czasowo-przestrzennej.
  4. Predyspozycje osobnicze – wiek podeszły, demencja, choroby przewlekłe, upośledzenie wzroku i słuchu.

Objawy delirium

Symptomy mogą się zmieniać w ciągu dnia i różnić się intensywnością. Najczęściej obejmują:

  • Zaburzenia świadomości i uwagi: trudności w koncentracji, dezorientacja w czasie i miejscu.
  • Zaburzenia poznawcze: upośledzenie pamięci, nielogiczne rozumowanie, problemy z komunikacją.
  • Zmiany behawioralne: agresja, pobudzenie, spowolnienie psychoruchowe.
  • Objawy psychotyczne: halucynacje wzrokowe i słuchowe, urojenia prześladowcze.
  • Zmiany fizjologiczne: przyspieszone tętno, nadciśnienie lub hipotensja, potliwość, drżenie mięśni.

Proces diagnozy

Diagnoza delirium wymaga dokładnej analizy stanu pacjenta i obejmuje:

  • Wywiad medyczny z pacjentem i jego rodziną.
  • Badanie kliniczne – ocena stanu świadomości, funkcji poznawczych, objawów neurologicznych.
  • Badania dodatkowe – morfologia, elektrolity, parametry wątrobowe, poziom glukozy, obrazowanie mózgu.

Leczenie delirium

Podstawowe kroki w leczeniu obejmują:

  1. Usunięcie przyczyny – leczenie choroby podstawowej (antybiotyki, korekta zaburzeń metabolicznych).
  2. Leczenie objawowe – benzodiazepiny (przy delirium alkoholowym), neuroleptyki (w przypadku pobudzenia i omamów).
  3. Wsparcie środowiskowe – jasne oświetlenie, zegar, kalendarz, zdjęcia rodziny.
  4. Opieka psychologiczna – obecność bliskich, wsparcie personelu medycznego.

Delirium a uzależnienie

W przypadku delirium związanego z alkoholem, samo opanowanie objawów nie wystarcza. Konieczne jest przeprowadzenie pełnej detoksykacji, a następnie rozpoczęcie leczenia alkoholizmu. Najlepsze efekty osiąga się w specjalistycznym ośrodku leczenia uzależnień, który zapewnia zarówno pomoc medyczną, jak i psychoterapeutyczną. Tylko kompleksowa terapia zmniejsza ryzyko nawrotu i kolejnych epizodów majaczenia.

Profilaktyka delirium

Aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia delirium, warto stosować się do poniższych zasad:

  • Regularnie leczyć choroby przewlekłe.
  • Unikać nagłego odstawiania alkoholu i leków bez konsultacji z lekarzem.
  • Zachować prawidłowe nawodnienie i odżywienie.
  • Dbać o higienę snu i unikać długotrwałej izolacji.

FAQ – Najczęściej zadawane pytania

1. Czym różni się delirium od upojenia alkoholowego?
Upojenie alkoholowe jest wynikiem spożycia dużej ilości alkoholu i zwykle ustępuje samoistnie po jego metabolizowaniu. Delirium, a szczególnie delirium tremens, pojawia się po odstawieniu alkoholu u osób uzależnionych i jest stanem zagrożenia życia, wymagającym natychmiastowej interwencji medycznej.
2. Jak długo trwa delirium?
Czas trwania zależy od przyczyny i szybkości wdrożenia leczenia. Może ustąpić po kilku dniach, ale w ciężkich przypadkach utrzymuje się nawet do kilku tygodni. Wczesna diagnoza skraca czas powrotu do zdrowia.
3. Czy delirium można leczyć w domu?
Nie. Delirium to stan wymagający monitorowania parametrów życiowych, podawania leków i często wsparcia respiratorowego. Leczenie powinno odbywać się w warunkach szpitalnych.
4. Na czym polega detoksykacja w delirium tremens?
Detoksykacja to proces stopniowego oczyszczania organizmu z alkoholu, wyrównania zaburzeń elektrolitowych i leczenia powikłań. Odbywa się wyłącznie pod nadzorem medycznym.
5. Dlaczego po delirium warto udać się do ośrodka leczenia uzależnień?
Ponieważ epizod delirium jest dowodem poważnego uszkodzenia zdrowia przez alkohol. Ośrodek leczenia uzależnień oferuje terapię indywidualną i grupową, wsparcie psychologiczne, a także programy zapobiegające nawrotom.